Mensen met een beperking uit een protestactie verwijderen is niet alleen discriminerend, het is ook dom, vindt Gert-Jan Vanaken.

[De Standaard, 25 september 2023]

‘Voor uw eigen veiligheid rijden we u even naar de kant van de weg, mevrouw.’ Nog voor ze de waterkanonnen inzetten tegen de wegblokkade van de A12 in Den Haag, begaven agenten zich tussen de klimaatactivisten van Extinction Rebellion, op zoek naar manifestanten die een rolstoel gebruiken. ‘Validisme!’, riepen medeactivisten toen enkele rolstoelgebruikers tegen hun wil werden weggereden uit de menigte. ‘Hiermee nemen ze mijn demonstratierecht af’, getuigde een van hen.

Burgerlijk ongehoorzaam zijn voor het klimaat, tot daaraan toe, maar laat dat maar over aan wie fit en gezond is, dat lijkt de boodschap te zijn. Uit bezorgdheid voor wie er kwetsbaar uitziet – of is het uit vrees voor compromitterende beelden? –, schuift de oproerpolitie mensen met een zichtbare handicap letterlijk naar de zijlijn. Zorgzaamheid verwordt op die manier tot een instrument van onderdrukking. Alsof mensen met een handicap of een chronische ziekte niet sowieso al in de maatschappelijke marge geduwd worden.

Zulke acties druisen zonder meer in tegen de geest van het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap. Overheden worden daarin verplicht om mensen met een beperking zonder discriminatie te laten deelnemen aan het politieke leven. En die verplichting zouden overheden beter ernstig nemen. Niet alleen om juridische redenen, maar ook omdat in deze existentieel onzekere tijden van klimaatontwrichting alle relevante stemmen welkom zijn.

Mensen die dagelijks met de grenzen van hun lichaam geconfronteerd worden, zijn beter dan wie ook geplaatst om een economie binnen de grenzen van de planeet mee vorm te geven. Bewust nadenken over hoeveel energie je iedere dag te spenderen hebt, duidelijke prioriteiten stellen in je activiteiten en proactief rust en recuperatietijd inplannen: wie ziek of gehandicapt is, heeft daar ervaring mee. Ook in de zoektocht naar een economisch systeem dat past binnen de grenzen van de planeet, zijn zulke vragen essentieel. Als we maar een beperkte hoeveelheid hernieuwbare energie voorhanden hebben, welke economische activiteiten zijn dan prioritair? Hoeveel uren per week willen en kunnen we gezamenlijk besteden aan betaald werk? Hoeveel tijd plannen we in voor onbetaalde zorgarbeid, voor vrijwillige engagementen en voor rust?

Niet aan de politieke zijlijn, maar op het voorplan. Dat is de plek die mensen met een beperking of een chronische ziekte verdienen in tijden van klimaatontwrichting.

Gert-Jan Vanaken schreef deze bijdrage in het kader van Nieuw Geluid van DeBuren.