De Standaard, 8 december 2023

Zuhal Demir (N-VA) heeft een punt en dat vind ik al heel wat voor mezelf om toe te geven. Het Vlaams Gewest werd knallend veroordeeld in de klimaatzaak voor het schenden van ons recht op leven door gebrekkig klimaatbeleid. Het Waalse Gewest werd niet veroordeeld, volgens Demir omdat de vervuilende hoogovens in Luik en Charleroi de deuren sloten. ‘Moeten we dat in Vlaanderen dan ook gaan doen? Onze industrie wegjagen om torenhoge klimaatdoelstellingen te halen? Dat pad gaan we niet bewandelen’. In een strafrechtszaak zouden we meteen zeggen: alle schuldinzicht ontbreekt bij de veroordeelde. Toch heeft Demir een punt. Er is een vraag waar we niet langer omheen kunnen: wat voor economie willen we?

Acht jaar geleden lag het boek This changes everything: capitalism vs. the climate van Naomi Klein ingepakt op me te wachten onder de kerstboom. ‘The right is right’, schrijft ze daarin. Politiek rechts heeft gelijk in hun analyse van de klimaatcrisis. Meer dan de parlementaire krachten op links, weten conservatieven en liberalen dat doortastend milieubeleid haaks staat op het huidige economische groeimodel. Twijfel zaaien over de realiteit van klimaatverandering is niet meer aan de orde, dus gooit men het intussen over een andere boeg. ‘Groene groei’ is het nieuwe adagium. De economische ratrace die ons net in de problemen bracht, zetten we voort, maar dan voortgedreven op zonne-energie, batterijen en waterstof. Ook hier wordt het wetenschappelijk wankel. Wat er ook van wordt gezegd, het bewijs ontbreekt dat je groeiende economieën snel en volledig kunt ontkoppelen van hun milieu-impact.

Zoals Demir dus al aangaf, we moeten het hebben over welke economische activiteiten we wenselijk en prioritair vinden in dit tijdsgewricht, en welke niet. Meer nog, we moeten het hebben over hoe we ons welbevinden, onze sociale zekerheid, onze publieke diensten kunnen loskoppelen van de economische groei die de bodem onder ons leefmilieu wegslaat.

In de afgelopen jaren bleef Naomi Klein een bron van inspiratie voor me. Naast verzet tegen systemen en praktijken, hebben we op links ook nood aan eigen alternatieven, zo schreef ze in een later boek. ‘No is not enough. We need a programmatic yes.’ Dat idee drijft mijn kompanen en mezelf in de gloednieuwe ‘Meer dan genoeg’-campagne. Met een rits milieubewegingen, de grootse vakbond en antiarmoedeorganisatie aan boord formuleren we acht concrete voorstellen voor een nieuwe economie op maat van mens en planeet. Een economie die draait om genoeg, eerder dan om altijd meer. Bbp voeren we af als maat voor economisch succes. We ijveren voor afdwingbare grenzen op grondstoffenverbruik in de industrie, voor gegarandeerde publieke diensten, een groene jobgarantie, een kortere werkweek en flink hogere belastingen voor grootverdieners. De voorgestelde ideeën zijn aanzienlijk, de campagne is nog maar bescheiden. Helpende handen zijn dus welkom, ambitie is er meer dan genoeg.